اگر بخواهیم خیلی ساده سهام را تعریف کنیم باید با یک داستان بحث را شروع کنیم:
فرض کنید امروز تولد شماست و در میان مهمانان در حال فوت کردن شمع کیک تولد خود هستید .

بعد از از آن به قسمت شیرین تقسیم کیک خواهیم رسید و قرار است به هر کسی بخشی از این کیک برسد.

 و در واقع به همه مهمانان بخشی از کیک خواهد رسید، یعنی همه مهمانان سهمی از کیک تولد را دارند.

حالا هر چه تعداد مهمانان بیشتر باشد قسمت کوچکتر و هرچه تعدادشان کمتر باشد قسمت بیشتری از کیک برش خواهد خورد.

بیایید باهم به ادامه ی جشن تولد برسیم، حالا بعد از خوردن کیک وقت باز کردن کادو های مهمانان است.

شما بعد از باز کردن کادو متوجه میشوید که از طرف مهمانان و به عنوان هدیه تولد یک نیم سکه طلا را دریافت کرده اید.

اگر فرض را بر این بگیریم که وزن یک نیم سکه ی طلا ده گرم بوده و تمام طلاهای موجود در جهان پانصد کیلوگرم باشد، شما مالک بخشی از طلای موجود در دنیا هستید.

در واقع شما سهمی از طلای دنیا را دارید.

حالا شما نیم سکه را در گاوصندوق خانه تان به رسم یادگار نگه می دارید.

 بعد از از چند ماه متوجه می شوید که قیمت طلا ۲۰ درصد افزایش داشته! بلافاصله یاد نیم سکه ی خود می افتید و با خوشحالی از اینکه نیم سکه را نفروخته اید به این نتیجه می رسید که اگر قیمت آن در ماه های قبل دو میلیون تومان بوده حالا قیمتش ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان است.

 به این فکر می‌کنید که چقدر عالی میشد اگر ده نیم سکه داشتید تا الان ۴ میلیون سود می کردید!

 حالا به فکر تغییر شرایط می شوید و با خوشحالی از این که شما در این صبر برنده بوده اید و چهارصد هزار تومان هم جایزه صبر و انتخاب درست شما بوده.

تصمیم می گیرید یک نیم سکه دیگرهم به قیمت روز خریداری کنید.

 دوباره چند ماهی طول میکشد که متوجه می شوید قیمت طلا ۱۰% کاهش پیدا کرده!! و حالا شما متحمل متحمل دویست هزار تومان ضرر  شده‌اید!

 حالا به این فکر میکنید که چقدر بد میشد اگر  ده نیم سکه داشتیم چون باعث میشد دو میلیون تومان ضرر کنید.

 هر قدر سهم بیشتری از طلای دنیا را داشته باشید به همان اندازه در سود و ضرر حاصله سهیم خواهید بود.

 به این فرایند سرمایه گذاری و سهم داشتن در سرمایه گذاری می گویند.

حالا بیایید مثال دیگری بزنیم.

فرض کنید دوست شما مغازه خیاطی دارد، یک روز شما به دیدارش رفته و راجع به اوضاع کارش سوال می کنید.

 او نیز می گوید شرایط کاری و فروش خوب است اما اگر تعداد چرخ خیاطی هایش را بیشتر کند و به جای یکی چند چرخ خیاطی و چند دوزنده داشته باشند می‌تواند به مردم خدمات بیشتری داده و خودش هم سود بیشتری کند، اما متاسفانه پول خریدش را ندارد.

 شما که سرمایه مازاد داخل بانکتان هست و برنامه و مهارتی برای استفاده از آن ندارید به دوستتان پیشنهاد می کنید که می توانید پول آن سه چرخ خیاطی را پرداخت کرده و با او به مشارکت بپردازید، تاهم او به سوده بیشتری برسد و هم سرمایه شما در جای مناسب تری رشد کند.

 به نظر شما امکان دارد جواب دوست شما به این همکاری منفی باشد؟
 خیر، امکانش بسیار پایین است.

 حالا باهم قرارداد مشارکتی می نویسید که در آن ذکر شده که نیمی از میزان فروش برای شماست یعنی ۵۰ درصد برای شما و ۵۰ درصد برای شریکتان .

 یعنی اگر او در گذشته ماهانه یک میلیون فروش داشت، حالا می‌تواند فروشش را ۴ برابر کند و به ۴ میلیون برساند.

 پس قطعاً مشکلی هم نباید داشته باشد که ۵۰ درصد از ۴ میلیون سودش را به شما بدهد چون به هر حال او حالا یک میلیون تومان اضافه تر از قبل سود می کند.

*به این مشارکت کاری “مشارکت برد،برد” میگویند که در آن هم صاحب کسب و کار برد می کند و هم سرمایه گذار، در واقع شما به عنوان سرمایه گذار سهمی از سود خیاطی را خواهید داشت.

هر قدر کسب و کار سود ده تر و بهتری به عنوان مشارکت انتخاب کنید، شما نیز سود بیشتری خواهید داشت.
بورس حاصل ترکیب سرمایه گذاری و مشارکت است.*

———————————————

قبل از اینکه بخواهیم تعریف رسمی و علمی از سهام ارائه کنیم بهتر است مثال زیر را بخوانید:

 برای درک بهتر موضوع در مبحث “بورس چیست” برایتان یک فروشگاه را مثال زدیم. از مثال فروشگاه در ارتباط با توضیح “سهام چیست” نیز میخواهیم استفاده کنیم.

در مثال فروشگاه شما و شریک تان نفری پنجاه درصد از فروشگاه را مالک هستید. حالا فرض کنید شما به پول نیاز دارید و می خواهید بخشی از سهم خود را به نفر جدیدی بفروشید. ولی نمی خواهید او را مالک یک سوم فروشگاه کنید و تصمیم دارید سهم کمتری را برای فروش به ایشان واگذار کنید.

برای این کار سهام مغازه را که قبلا به دو سهم ۱۰ میلیونی تقسیم شده بود را به سهم های کوچکتر تقسیم می کنید. برای مثال آن را به ۱۰۰۰ عدد سهم ۲۰٬۰۰۰ تومانی تقسیم میکنید. حالا شما و شریکتان هرکدام مالک ۵۰۰۰ عدد از این سهام هستید. با شرایط جدید شما می توانید به راحتی ۲۰۰۰ سهم خود را به قیمت هر سهم ۲۰٬۰۰۰ تومان که می شود ۴ میلیون تومان را بفروشید و از این پس  در سود و زیان و هزینه ها شریک سوم به اندازه همین ۲۰۰۰ سهمش از فروشگاه سهیم می شود.

به سهم هایی که برای فروش ایجاد کرده اید سهام  و به شما و شریک هایتان سهام دار میگویند.

آیا سهام داران مالک شرکت هایی هستند که سهم شان را خریده اند؟ 

سهام داران مالک شرکت هایی که سهم شان را خریده اند نیستند بلکه آن ها مالک سهام هایی هستند که توسط این شرکت ها توزیع شده و آنها آن بخش از سهم را خریده اند. پس سهام داران مالک میز و صندلی های شرکت نیستند ولی مالک درصدی از آن صندلی هستند یعنی اگر قرار باشد صندلی در شرکت فروخته شود پول حاصل از فروش این صندلی بین تمام سهام داران باید تقسیم شود.

در همان مثال فروشگاه فرض کنید روزی شریک دوم بگوید که من میخواهم نصف فروشگاه را به رنگ صورتی در بیاورم و زمانی که با مخالفت شما و شریک سوم رو به رو شد بگوید با سهم شما کاری ندارم و میخواهم نصف مربوط به خودم را رنگ بزنم. مسلما شما و شریکتان اجازه این کار را به او نخواهید داد و البته که این کار او نیز غیر قانونی است.

یا فرض کنید بگوید میخواهم مانیتور سیستم بارکد زن فروشگاه را بفروشم چون اگر این سیستم را تقسیم کنیم سهم من به اندازه این مانیتور می شود.

در ارتباط با سهام شرکت ها نیز همین جریان صادق است. کسی که درصد بیشتری از سهام شرکت را دارد قدرت بیشتری در تصمیم گیری های آتی شرکت را دارد و نه اینکه بخواهد هر بخش از شرکت را بفروشد چون درصد بیشتری از سهم شرکت را دارد.

و  وقتی سودی توسط شرکت به دست می آید و یا دارایی به فروش میرسد و یا ملک و ساختمانی به فروش میرسد به شخصی که سهام دار شرکت است به نسبت سهمش از این فروش ها حقی میرسد.

چیزی که سهامداران مالک آن می شوند سهام هایی است که توسط شرکت توزیع شده است؛ و شرکت ها مالک سرمایه هستند.

 سهامداران نمی توانند با شرکت یا با دارایی های شرکت کاری انجام دهند. یک سهامدار نمی تواند با یک صندلی از شرکت بیرون رود زیرا آن صندلی برای شرکت است نه برای سهامدار حتی مالک سی درصد از سهام شرکت باشد.

سهام چیست؟

در مبحث “بورس چیست؟” برای درک بهتر موضوع برایتان یک کارگاه خیاطی را مثال زدیم.

از مثال کارگاه خیاطی برای توضیح سهام چیست نیز میخواهیم استفاده کنیم.

در مثال کارگاه شما  و شریکتان نفری پنجاه درصد از کسب و کار را مالک هستید.

حالا فرض کنید شما به پول نیاز دارید و می خواهید بخشی از سهم خود را به نفر جدیدی بفروشید. ولی نمیخواهید او را مالک یک سوم کارگاه کنید و تصمیم دارید سهم کمتری را برای فروش به ایشان واگذار کنید.

برای این کار سهام کارگاه را که قبلا به دو سهم ده میلیونی تقسیم شده بود را یه سهم های کوچکتر تقسیم کنید.

برای مثال آن را به 1000 عدد سهم 20000 تومانی تقسیم میکنید. حالا شما و شریکتان هر کدام مالک 5000 عدد از این سهام هستید.

با شرایط جدید شما می توانید به راحتی 2000  سهم خود را به قیمت هر سهم 20000 تومان که می شود جهار میلیون تومان را بفروشید و از این پس شریک سوم به اندازه همین 2000 سهمش در سود و زیان و هزینه های فروشگاه سهیم میشود.

به سهم هایی که برای فروش ایجاد کرده اید سهام و به شما و شریک هایتان سهامدار میگویند.

مثل همان کیک تولدی که هرچه تعداد مهمانان بیشتر شود، برش های کیک کوچکتر شده و تعداد بیشتری از آن را میخورند.

حالا بیایید مثال ملموس تری در مورد یکی از شرکت های داخل بورس اوراق بهادار بزنیم:
 مثلاً شرکت ملی مس ایران را در نظر بگیرید، که کارش تولید مس و فروش آن به خریداران داخلی و خارجی است.

 اگر فرض را بر این بگیریم که کل سرمایه این شرکت ۱۰۰ میلیارد تومان باشد و این ۱۰۰ میلیارد را آنقدر به سهام های کوچک طری تقسیم کرده باشیم که قیمت هر سهم آن  پنجاه تومان باشد، تعداد سهام شرکت می شود:
10.000.0000/500=200.000.000
 ۲۰۰ میلیون سهم که بخش عمده‌ای از آن مربوط به خود شرکت است.

 به فرض کمتر از نیمی از آن در بازار بورس اوراق باهدار به عنوان سهم خرید و فروش می شود.
 ۱۰۰ میلیارد سهم ی می‌تواند به اندازه سرمایه‌ای که می‌خواهد تعدادی از این سهم که قیمت اش قیمت هر کدامش ۵۰۰ تومان است بخرد حذف

پس سهامداران از حالا در سود و سود و زیان این شرکت سهیم هستند.

 پس اگر فعالیت سهم خوب باشد چون سرمایه شرکت از ۱۰۰ میلیارد تومان بیشتر می شود و قیمت هر سهم ۵۰۰ تومانی هم به همان نسبت رشد می کند.

 همانطور هنگامی که اوضاع فروش شرکت خوب نباشد سرمایه به زیر ۱۰۰ میلیارد آمده و قیمت ۵۰۰ تومانی سهم هم به همان اندازه کاهش پیدا می‌کند.

پس مهمترین چالش برای سرمایه گذاران این است که سهام شرکتی را بخرند که اوضاع مناسبی داشته باشد تا قیمت سهام آن رشد کرده و به تبع آن سرمایه آنها نیز بیشتر شود.